काठमाडौं । डोनाल्ड ट्रम्प फेरि अमेरिकाको राष्ट्रपति बन्न लागेका छन् । ट्रम्पको यो जित ऐतिहासिक छ किनभने अमेरिकी इतिहासमा कुनै पनि राष्ट्रपतिले एउटा चुनाव हारेपछि पुनः ह्वाइट हाउस फर्केको यो दोस्रो पटक हो।

अमेरिकामा अहिलेसम्म कुनै महिला राष्ट्रपति बन्न सकेको छैन र कमला ह्यारिस पनि यो परम्परा तोड्न असफल भएकी छन् ।

सन् २०२० मा डोनाल्ड ट्रम्पले जो बाइडेनसँग चुनाव हारेपछि उनको राजनीतिक करियर समाप्त भएको जस्तो देखिएको थियो । तर ट्रम्पले यसलाई गलत साबित गरिदिए र बलियो जितसहित ह्वाइट हाउसमा पुनरागमन गरे ।

राष्ट्रपतिको रूपमा ट्रम्पको पहिलो कार्यकाल अराजकता र आलोचनाको साथ समाप्त भएको थियो। उनको आफ्नै रिपब्लिकन पार्टीका धेरै नेताहरूले समेत ट्रम्पको आलोचना गरेका थिए।

डोनाल्ड ट्रम्पले पहिलो पटक २०१६ मा राष्ट्रपतिको चुनावी अभियान सुरु गरेदेखि नै ब्रायन लान्जा उनका राजनीतिक सल्लाहकार थिए। ट्रम्पको बारेमा ब्रायन भन्छन्, “उनी हार्छन् तर दोब्बर बलियो इच्छाशक्तिका साथ फेरि उठ्छन्। उनको जितले मलाई अचम्म लागेको छैन।”

७८ वर्षीय पूर्व राष्ट्रपति ट्रम्प राजनीतिक रूपमा अभेद्य व्यक्तिको रूपमा ह्वाइट हाउसमा फर्कनेछन्। यसपटक उनको आफ्नै विस्तारित एजेन्डा हुनेछ र वफादारहरूको ठूलो फौज पनि उनीसँग हुनेछ।

चार वर्षअघि डोनाल्ड ट्रम्प हारेको जस्तो देखिन्थे। उनका प्रतिद्वन्द्वी डेमोक्र्याटिक पार्टीका जो बाइडेनले उनलाई २०२० को राष्ट्रपति चुनावमा ठूलो मतान्तरले पराजित गरेका थिए। उक्त चुनावको नतिजालाई चुनौती दिने ट्रम्पको प्रयासलाई अदालतले अस्वीकार गरेको थियो।

अन्तिम उपायको रूपमा उनले आफ्ना समर्थकहरूको र्‍याली बोलाए । उनले समर्थकहरूलाई अमेरिकी संसद भवन क्यापिटल हिलमा हमला गर्न भने । त्यतिबेला त्यहाँ बसेका सांसदहरूले राष्ट्रपति चुनावको परिणाम प्रमाणित गरिरहेका थिए।

ट्रम्प समर्थकहरूको भीडले देशको संसद भवनमा यस्तो भयानक र हिंस्रक हमला गरे कि भवन भित्रका मानिसहरू आफ्नो सुरक्षाको लागि यता-उता दौडिन बाध्य भए।

ट्रम्प समर्थक भीडको यो आक्रमणमा सयौं सुरक्षाकर्मी घाइते भएका थिए। यसको विरोधमा ट्रम्प प्रशासनका धेरै अधिकारीहरूले आफ्नो पद र ट्रम्पको समर्थन समेत छोडे।

ट्रम्पको साथ छोड्नेमा शिक्षा मन्त्री बेट्सी डेभोस र यातायात मन्त्री इलेन चाओ पनि थिए। राष्ट्रपतिलाई पठाएको राजीनामा पत्रमा बेट्सीले लेखेकी छन्, ‘तपाईंको नाटकीय बयानले यो अवस्था सिर्जना गरेकोमा कुनै शंका छैन र यो मेरो लागि निर्णयको क्षण हो ।’

साउथ क्यारोलिनाका रिपब्लिकन सिनेटर र ट्रम्पका नजिकका सहयोगी लिन्डसे ग्राहमले पनि तत्कालीन राष्ट्रपतिको साथ छोडेका थिए।

लिन्डसे ग्राहमले अमेरिकी सिनेटमा भने, “अब अति भयो । म अहिले यत्ति भन्न सक्छु, आफ्ना समर्थकहरूको सूचीबाट मलाई माफ गरिदिनुहोस्।” ट्रम्पबाट आफूलाई टाढा राख्ने यो अभियान अमेरिकाको उद्योगसम्म फैलियो।

अमेरिकन एक्सप्रेस, माइक्रोसफ्ट, नाइके र वालग्रीन्स जस्ता दर्जनौं ठूला कम्पनीहरूले रिपब्लिकन पार्टीलाई आफ्नो समर्थन निलम्बन गरिरहेको घोषणा गरे । किनभने पार्टीले २०२० को राष्ट्रपति चुनावको नतिजालाई चुनौती दिएको थियो ।

बाइडेनले सपथ लिएको दिन अमेरिकी राजनीतिक इतिहासको १५२ वर्ष पुरानो परम्परा तोड्दै ट्रम्पले सपथ ग्रहण समारोहमा उपस्थित हुन अस्वीकार गरे र बिहान सबेरै ह्वाइट हाउस छाडेर मार-ए-लागोमा आफ्नो निजी क्लवमा गए। ट्रम्पसँगै उनका परिवारका सदस्य र केही नजिकका सहयोगीहरू पनि थिए।

ह्वाइट हाउसबाट बाहिरिएपछि ट्रम्पको जीवनमा आधारित किताब ‘ट्रम्प इन एक्साइल’ लेख्ने मेरिडिथ म्याकग्राका अनुसार ह्वाइट हाउसलाई बिदाइ गर्ने क्रममा ट्रम्प निकै चिडचिडा भएका थिए ।

मेरिडिथले भने, “उनी धेरै क्रोधित थिए। उनी निराश थिए। उनलाई आफ्नो समय कसरी बिताउने भन्ने थाहा थिएन र उनको राजनीतिक भविष्यको लागि कुनै योजना थिएन।”

त्यस क्रममा अमेरिकी सञ्चारमाध्यममा चलिरहेको चर्चाले पनि ट्रम्पको भविष्यबारे अनिश्चितता झल्काएको थियो ।

चुनावमा स्पष्ट पराजय र अमेरिकी संसदमा भएको अराजकतापछि सञ्चारमाध्यममा केही व्यक्तिले आफ्नो कडा राय व्यक्त गर्दै ट्रम्पको अमेरिकी राजनीतिमा फर्किने ढोका अब बन्द भएको समेत बताए ।

जनवरी २०२१ मा न्यूयोर्क टाइम्समा प्रकाशित एउटा लेखको उपशीर्षक थियो: ‘एउटा डरलाग्दो प्रयोग अब सकियो।’ यस लेखको शीर्षक अझ स्पष्ट थियो: ‘राष्ट्रपति डोनाल्ड जे ट्रम्प: अन्त्य।’

तर, बाइडेनको सपथग्रहणको दिन फ्लोरिडा जानुअघि नै ट्रम्पले अब के हुनेछ भन्ने संकेत दिएका थिए। मेरिल्याण्डको एयर फोर्स बेसबाट बाहिरिने क्रममा ट्रम्पले आफ्ना समर्थकहरुलाई भने “हामी तपाइँहरूलाई माया गर्छौं। हामी कुनै न कुनै रूपमा फेरि फर्किनेछौं।”

एक हप्तापछि नै ट्रम्पले आफ्नो राजनीतिक प्रभुत्व पुनर्स्थापित गर्न लामो समय कुर्नु पर्दैन भन्ने स्पष्ट भयो । रिपब्लिकन पार्टी आफैं उनीतिर दौडियो।

क्यालिफोर्नियाका सांसद र अमेरिकी संसदको तल्लो सदन हाउस अफ रिप्रिजेन्टेटिभ्समा रिपब्लिकन पार्टीका नेता केभिन म्याकार्थी पूर्व राष्ट्रपति ट्रम्पलाई भेट्न ‘मार-ए-लागो’ पुगे । म्याकार्थीले ट्रम्पसँग उभिएर फोटो पनि खिचेका थिए ।

जनवरी ६ मा अमेरिकी संसदमा भएको हमलाको लगत्तै म्याकार्थीले ट्रम्प भीडको हिंसाका लागि जिम्मेवार भएको बताएका थिए।

यति मात्र होइन, उनले अमेरिकी संसदले ट्रम्पको व्यवहारको औपचारिक निन्दा गर्नुपर्ने सुझाव पनि दिएका थिए । तर केही दिनपछि नै म्याकार्थीले पूर्व राष्ट्रपतिसँग मिलेर काम गर्ने कुरा गरिरहेका थिए ताकि अर्को वर्ष हुन लागेको मध्यावधि चुनावमा रिपब्लिकन पार्टीले कांग्रेसमा बहुमत ल्याउन सकोस् ।

जब डेमोक्र्याटिक पार्टीको वर्चस्व रहेको अमेरिकी सिनेटले ट्रम्पविरुद्ध महाभियोग लगाउने तयारी गरिरहेको थियो त्यही बेला म्याकार्थी ट्रम्पलाई भेट्न गएका थिए । यसले रिपब्लिकन पार्टीका एक धेरै शक्तिशाली नेताले पूर्व राष्ट्रपति ट्रम्पलाई किंग-मेकर मान्छन् भन्ने देखाएको थियो ।

“म्याकार्थीको त्यो भ्रमणले वास्तवमै ट्रम्पको राजनीतिक पुनरागमनको ढोका खोल्यो,” मेरिडिथ म्याकग्रा भन्छन्।

पछि सिनेटमा ट्रम्पविरुद्धको महाभियोग प्रस्ताव उनको सफाइसँगै असफल भयो किनभने रिपब्लिकन पार्टीका अधिकांश सिनेटरहरूले ट्रम्पलाई दोषी ठहर गर्ने प्रस्तावको विपक्षमा मतदान गरे।

विपक्षमा मतदान गर्ने सिनेटरहरूमा रिपब्लिकन पार्टीका नेता मिच म्याकोनेल पनि थिए जसले पहिले ट्रम्पको खुलेर आलोचना गरेका थिए। सिनेटबाट महाभियोग पारित भएको भए ट्रम्पले फेरि चुनाव लड्न सक्ने थिएनन् ।

मिच म्याकोनेलले जनवरी ६ मा ट्रम्पको व्यवहार ‘जिम्मेवारी पन्छाउने लाजमर्दो उदाहरण’ भएको बताएका थिए। यद्यपि उनले पूर्व राष्ट्रपतिको राजनीतिक करियरलाई पूर्ण रूपमा समाप्त गर्न सक्ने कदम नचाल्ने निर्णय गरे।

सायद मिच म्याकोनेललाई डर थियो कि यदि उनले यस्तो कदम चाले भने उनको आफ्नै करियर समाप्त हुनेछ।

रिपब्लिकन पार्टीका नेताहरूलाई पनि ट्रम्प आफैंले रिपब्लिकन पार्टी फुटाएर तेस्रो पार्टी बनाउन सक्छन भन्ने डर थियो । यसो भएको भए रिपब्लिकन पार्टीबाट ट्रम्पका समर्थकहरू उनीतर्फ जान सक्थे ।

ट्रम्पका लामो समयदेखि सञ्चार सल्लाहकार जेसन मिलरले फक्स न्युजसँगको अन्तर्वार्तामा भनेका थिए, “अब ट्रम्पले तेस्रो पार्टी बनाउने मुद्दा गम्भीर नहोस् भन्ने सुनिश्चित गर्नु रिपब्लिकन पार्टीका नेताहरूको हातमा छ।”

ट्रम्पले ह्वाइट हाउस छोडेपछि धेरै महिना आफ्नो विलासी मार-ए-लागो क्लबमा बिताए। उनी कहिलेकाहीं गल्फ खेल्न वा निजी डिनर गर्न क्लब बाहिर जान्थे। तर, फेब्रुअरीको अन्त्यसम्ममा जनवरी ६ को हिंसाको आवाज कम भइसकेको थियो र ट्रम्प आफ्नो पहिलो सार्वजनिक कार्यक्रमको लागि तयार थिए।

उनले फ्लोरिडाको ओर्ल्यान्डोमा दक्षिणपन्थी संगठन कन्जरभेटिभ पोलिटिकल एक्शन कन्फरेन्समा भाग लिएका थिए।

यस कन्फरेन्सका कार्यक्रमहरू सामान्यतया वाशिंगटन डीसी नजिकै आयोजित हुन्थे। तर, कोभिड सम्बन्धी प्रतिबन्धका कारण यो सम्मेलन ओर्लान्डोमा भएको थियो। यसमा डोनाल्ड ट्रम्पले रिपब्लिकन समर्थकहरू अझै पनि उनको पछाडि उभिएको देखाइदिए ।

होटलको विशाल कन्फरेन्स सेन्टरमा हजारौं समर्थकहरूलाई सम्बोधन गर्दा ट्रम्प उनीहरू मायाको ज्योतिले चम्किरहेका थिए। उनले भनेका थिए, ‘आज म तपाइँहरूको अगाडि उभिएर भन्दै छु, हामीले सँगै सुरु गरेको अद्भुत यात्रा अझै सकिएको छैन ।’

ट्रम्पले सन् २०२४ मा डेमोक्र्याटिक पार्टीलाई तेस्रो पटक हराउन सक्ने सम्भावना रहेको पनि टड्कारो रुपमा भनेका थिए । सम्मेलनमा सहभागी व्यक्तिहरू बीच गरिएको सर्वेक्षणले स्पष्ट रूपमा यही कुरा पुष्टि गर्यो।

सर्वेक्षणमा सहभागी ६८ प्रतिशतले ट्रम्पले फेरि राष्ट्रपतिको चुनाव लड्नु पर्ने बताएका थिए । ५५ प्रतिशतले भने – यदि राष्ट्रपति उम्मेद्वारको लागि रिपब्लिकन पार्टीका नेताहरूबीच मतदान भयो भने, उनीहरूले ट्रम्पलाई आफ्नो भोट हाल्नेछन्।

यस सर्वेक्षणमा दोस्रो स्थानमा रहेका रिपब्लिकन पार्टीका नेता तथा फ्लोरिडाका गभर्नर रोन डिसेन्टिसले ट्रम्पभन्दा आधा मत मात्र पाएका थिए ।

मेरिडिथ म्याकग्राले भने, “ट्रम्प र उनको टोली यो सम्मेलन अघि धेरै नर्भस थिए। जब ​​ट्रम्पलाई यस्तो बलियो समर्थन प्राप्त भयो, यो ट्रम्प र उनका सहयोगीहरूका लागि मनोवैज्ञानिक रूपमा धेरै महत्त्वपूर्ण क्षण थियो।”

केही समयपछि डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्ना समर्थकहरूलाई रकम जुटाउनका लागि इमेल पठाउन थाले र यससँगै उनले निष्पक्ष र्‍यालीहरू पनि गर्न थाले।

जुनमा ओहायोमा भएको र्‍यालीमा ट्रम्पले सोधे, “के तपाइँहरूले मलाई मिस गर्नुभयो?” भीडले यसको ठूलो स्वरमा प्रतिक्रिया दियो । त्यसपछि ट्रम्पले भने, “यी मानिसहरूले मलाई मिस गरिरहेका थिए।”

सन् २०२१ ले रिपब्लिकन पार्टीमा ट्रम्पको वर्चस्व कायम रहने सङ्केत दिएको थियो भने २०२२ को मध्यावधि चुनावले त्यसलाई पुष्टि गरेको थियो ।

त्यतिबेलासम्म अमेरिकी सेनाले अफगानिस्तानलाई अराजकताको अवस्थामा छोडिसकेको थियो र त्यहाँको अमेरिकी समर्थित सरकार ध्वस्त भइसकेको थियो।

ग्यासको मूल्य र महंगी विगत केही दशकमा भन्दा रेकर्ड उच्च तहमा पुगेको थियो । महामारीबाट निको हुँदै गएको अमेरिकाको आर्थिक वृद्धि पनि कमजोर हुन थालेको थियो ।

जो बाइडेनको लोकप्रियता लगातार घटिरहेको थियो। यस्तो अवस्थामा सन् २०२१ मा पूर्णरुपमा ट्रम्पको विरुद्धमा रहेको राजनीतिक परिवेश परिवर्तन हुँदै गएको देखियो ।

ब्रायन लान्जा भन्छन्, “जो बाइडेन मतदाताहरूको आधारभूत चासोलाई सम्बोधन गर्न असफल भएका थिए। यसले ट्रम्पलाई पुनरागमन गर्ने राम्रो अवसर दियो।”

चुनाव अघि चुनावको टिकट पाउन चाहने कुनै पनि रिपब्लिकन पार्टीका नेताको लागि ट्रम्को अगाडि झुक्नु अनिवार्य भएको थियो। ट्रम्पको सहमतिलाई कन्जरभेटिभ मतदाताहरूको समर्थन प्राप्त गर्ने र चुनाव लड्न कोष जुटाउने ग्यारेन्टी मानिएको थियो।

दोस्रो महाभियोगको क्रममा अमेरिकी संसदका छ रिपब्लिकन सांसदहरूले ट्रम्पको विपक्षमा मतदान गरेका थिए । उनीहरू पुन: चुनाव लड्ने प्रयास गरिरहेका थिए तर उनीहरूलाई पार्टीको आन्तरिक चुनावमा ट्रम्प समर्थक उम्मेद्वारहरूले हराइदिए ।

त्यही समयमा ओहायोमा सिनेट उम्मेद्वार जेडी भान्स र जर्जियामा हर्शेल वाकरले ट्रम्पको समर्थनमा पार्टी उम्मेद्वारहरूको भीडमा आफ्नो टिकट सुरक्षित गर्न सफल भए।

सन् २०१६ को चुनावमा एरिजोना राज्यमा ट्रम्पको चुनावी अभियानका प्रमुख र सन् २०२० मा पश्चिमी क्षेत्रका अभियान निर्देशक ब्रायन सेचिकले भने, ‘ट्रम्पको समर्थनको अर्थ पार्टीको आन्तरिक चुनावमा उम्मेदवारको जित निश्चित हुनु थियो।”

तर, २०२२ को पहिलो छ महिना ट्रम्पका लागि राम्रो थियो भने नोभेम्बरको चुनावको नतिजा पूर्णतया ट्रम्पको विपक्षमा देखियो । सिनेटमा ट्रम्पले समर्थन गरेका चार महत्वपूर्ण उम्मेद्वारहरू मध्ये केवल एक जेडी भान्स आफ्नो डेमोक्रेटिक प्रतिद्वन्द्वीलाई हराउन सफल भए। अरू तीनजना हारे ।

त्यसबेला रिपब्लिकन पार्टीले हाउस अफ रिप्रिजेन्टेटिभमा थोरै बहुमत हासिल गर्न सफल भयो र केभिन म्याकार्थी हाउस स्पीकर बने। तर, सिनेटमा रिपब्लिकन पार्टीको प्रदर्शन अपेक्षित भएन र डेमोक्रेटिक पार्टी सिनेटमा आफ्नो बहुमत जोगाउन सफल भयो।

फ्लोरिडाका गभर्नर रोन डिसेन्टिस २०२१ को राष्ट्रपतिको उम्मेदवारको चुनावमा ट्रम्प भन्दा धेरै पछाडि थिए । उनले आश्चर्यजनक रूपमा दोहोरो अंकले पुन: चुनाव जिते। यसले सन् २०२४ को राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा रिपब्लिकन पार्टीको उम्मेदवार डिसेन्टिस नै बन्न सक्ने अनुमानहरू बढेको थियो।

यो समयमा ट्रम्प आक्रोशित थिए । उनले रिपब्लिकन पार्टीले गर्भपतनमाथि प्रतिबन्धको समर्थन गर्नु र रूढीवादी लोकतन्त्रप्रतिको वफादारीको कमीलाई यो खराब प्रदर्शनको कारक ठहर गरे ।

मध्यावधि चुनावको केही हप्तापछि राजनीतिक विज्ञहरूले ट्रम्पको लोकप्रियताको युग सकियो भनेर अनुमान गरिरहेका थिए । यही समयमा ट्रम्पले औपचारिक रूपमा २०२४ को राष्ट्रपतीय निर्वाचनका लागि आफ्नो अभियान सुरु गरे।

ट्रम्पको राष्ट्रपतीय चुनावी अभियानको सुरुवात निकै खराब थियो । यो देख्दा उनले गलत समयमा अभियान सुरु गरेका थिए भन्ने अड्कलबाजी हुन थाल्यो ।

मध्यावधि चुनावमा रिपब्लिकन पार्टीको खराब प्रदर्शनपछि ट्रम्पले आफ्नो राष्ट्रपतीय चुनाबी अभियान सुरु गर्दा धेरै मानिसहरूले पूर्व राष्ट्रपतिले आफ्नो राजनीतिक समझदारी गुमाए कि भनेर प्रश्न उठाएका थिए । यसपछि ट्रम्प जहिले पनि चर्चामा आए, गलत कारणले आए ।

मेरिडिथ म्याकग्रा भन्छिन्, “नयाँ वर्षको उत्सव पछिको अवधि ट्रम्पको अभियानका लागि निकै अन्धकारमय थियो। रिपब्लिकन पार्टीका नेता ट्रम्पप्रति आशंकित थिए ।”

त्यसबेलाको वातावरणको वर्णन गर्दै मेरिडिथ भन्छिन्, “ट्रम्पले राष्ट्रपतिको चुनाव लड्ने घोषणा गरिसकेका थिए । तर केही गम्भीर प्रश्नहरू पनि थिए – के हामी सबैलाई निर्वाचन जित्ने विश्वास छ ? के उनीसँग चुनाव जित्नको लागि आवश्यक अनुशासन छ ?”

यद्यपि, पर्दा पछाडि ट्रम्पले चुपचाप आफ्नो चुनावी अभियानका कर्मचारीहरूलाई पुनःस्थापना गरिरहेका थिए। सन् २०१६ र २०२० जस्तो नभई यसपटक उनले निर्वाचन अभियानको कमाण्ड अनुभवी राजनीतिक व्यक्तित्वलाई दिएका थिए ।

क्रिस लासिविटा र सुशी वाइल्स धेरै सुनिएका नाम नहुन सक्छन्। तर, क्रिस लासिभिटा रिपब्लिकन पार्टीको राजनीतिमा धेरै पुरानो विशेषज्ञ हुन्, जससँग धेरै दशकको अनुभव छ। सुशी वाइल्सले फ्लोरिडालाई कन्जरभेटिभ पार्टीको गढ बनाउन धेरै सहयोग गरे।

उनीहरु दुवैले ट्रम्पसँग मिलेर रिपब्लिकन पार्टीभित्र राष्ट्रपतिको उम्मेदवारी प्राप्त गर्ने रणनीति तयार गर्न थाले । ब्रायन लान्जाका अनुसार रोन डिसेन्टिस फ्लोरिडामा आफ्नो आधिकारिक जिम्मेवारीमा व्यस्त हुँदा पनि ट्रम्पले पनि आफ्नो अभियानको लय र दिशा तय गर्न थालेका थिए।

त्यसबेला रिपब्लिकन पार्टीका अन्य नेताहरूले गभर्नर डिसेन्टिसप्रति सम्मान व्यक्त गरिरहेका थिए । अर्कोतर्फ ट्रम्पले खुलेरै बोलीले आक्रमण गरेर उनलाई अपमानित गर्ने प्रयास गरेका थिए।

ब्रायन लान्जा भन्छन्, “सबैले सोचिरहेका थिए – रोन डिसेन्टिस राजनीतिको यस्तो शिखरमा छन् कि उनलाई तल ल्याउन सकिँदैन। तर, ट्रम्पले डिसेन्टिसलाई टुक्रा-टुक्रा पारिदिए।”

ट्रम्पको टोलीले अपेक्षा नगरेको ठाउँबाट समर्थन पाएको थियो । न्यूयोर्क, जर्जिया र वाशिंगटन डीसीका न्याय विभागहरूले पनि उनलाई समर्थन गरे।

अगस्ट २०२२ मा, एफबीआइले राष्ट्रिय सुरक्षासँग सम्बन्धित संवेदनशील कागजातहरूको खोजीमा मार-ए-लागोमा छापा मार्यो। यसैबीच, २०२३ मा ट्रम्पलाई अदालतले धेरै मुद्दामा आरोपी बनाएको थियो।

यस्तो अवस्थामा रिपब्लिकन पार्टीभित्र राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बन्ने प्रतिस्पर्धा चलिरहँदा पूर्वराष्ट्रपतिको आपराधिक कार्य र उनलाई हुने सजायको चर्चा पनि बढेको थियो ।

अगस्टमा एटलान्टा जेलमा खिचिएको ट्रम्पको तस्बिर चाँडै नै उनको चुनावी अभियानको प्रचार सामग्रीमा सार्वजनिक हुन थाल्यो।

बामपन्थी सोचका धेरै मानिसहरूका लागि ट्रम्पलाई आरोपी बनाइनु अन्ततः न्याय गरिएको जस्तो देखिन्थ्यो। तर, आफ्नो पार्टीको राष्ट्रपतिको उम्मेदवार छनोट गर्ने रूढिवादी मतदाताहरूका लागि यो समय समस्यामा परेका आफ्नो नेताको साथमा उभिने अवसर थियो।

ब्रायन लान्जाका अनुसार ट्रम्पलाई आरोप लगाउने यी घटनाले रिपब्लिकन पार्टी भित्र दरार पैदा गरेको थियो र दुई गुटहरू सिर्जना गरेको थियो । तीमध्ये एउटा गुट यस्तो थियो जसले ट्रम्पलाई आरोपी बनाउनुलाई शक्तिको दुरुपयोग मानेको थियो भने अर्को गुटले त्यसलाई सही मानेको थियो ।

ब्रायन भन्छन्, “सुरुमा रोन डिसेन्टिसले यस विषयमा प्रत्यक्ष अडान लिएनन् र पछि उनी यसैको शिकार भए।” मार्च २०२३ मा जब न्युयोर्कको अदालतले ट्रम्पलाई पोर्न स्टारलाई चुप राख्नको लागि पैसा दिएको आरोप लगाएको थियो, रोन डिसेन्टिसले भने, “यो एक बनावटी सर्कस हो र यो वास्तविक मुद्दा होइन।”

२०२३ को शरदमा ट्रम्पले रिपब्लिकन पार्टीको आन्तरिक चुनावमा ठूलो अग्रता हासिल गरेका थिए। उनी आफ्ना प्रतिद्वन्द्वीभन्दा धेरै अगाडि बढेका थिए र यो अग्रता अन्तिमसम्म कायम राखेका थिए ।

ट्रम्पले रिपब्लिकन पार्टीमा उम्मेदवारीको निर्णय गर्ने छलफलबाट आफूलाई टाढा राखे र आफ्ना विरोधीहरूलाई राजनीतिक अक्सिजनबाट वञ्चित गरे।

यसको सट्टा ट्रम्पले आफ्नो पहिचान बनिसकेका जुलुस र ग्राउण्ड बैठकहरू मार्फत साधारण रिपब्लिकन समर्थक र मतदाताहरू बीच आफ्नो पकड बलियो बनाउन आफ्नो अभियान जारी राखे।

चुनावी अभियानका लागि करिब २०० मिलियन डलर कोष जुटाइसकेका भए पनि जनवरी २०२४ को आयोवा राज्य प्राइमरीमा रोन डिसेन्टिस ट्रम्पभन्दा धेरै पछि परे र उम्मेदवार बन्ने दौडबाट बाहिर गए।

न्यु ह्याम्पशायरमा ट्रम्पले साउथ क्यारोलिनाकी पूर्व गभर्नर निक्की हेलीलाई सजिलै पराजित गर्दा रिपब्लिकन पार्टीभित्र राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बन्ने दौड लगभग सकिएको थियो । ट्रम्प लगातार तेस्रो पटक राष्ट्रपति चुनावमा रिपब्लिकन पार्टीका उम्मेदवार बनेका थिए ।

अदालतमा ट्रम्पको विरुद्धमा भइरहेको घटनाक्रम पनि सायद उनको लागि वरदान साबित भयो। तर, यसका कारण उनी चुनाव लड्नेबारे बारम्बार प्रश्न उठ्ने गरेको थियो ।

मे २०२४ मा म्यानहट्टन अदालतले ट्रम्पलाई ३४ ठूला अपराधमा दोषी ठहर गरेको थियो। जसमा वयस्क फिल्म स्टार स्टर्मी डेनियललाई उनको मुख बन्द राखेको बदलामा दिएको पैसाको मुद्दा पनि समावेश थियो।

तर, ट्रम्पलाई अदालतबाट हरेक चोटि झट्का लाग्दा कुनै न कुनै रूपमा ठूलो सफलता मिलेको देखिन्छ । उनको सजाय निर्वाचनपछिसम्मका लागि स्थगित गरिएको थियो ।

फ्लोरिडामा सरकारी कागजातहरू लुकाएको मुद्दा खारेज गरियो र अमेरिकी सर्वोच्च अदालतले राष्ट्रपतिको रूपमा ट्रम्पले आधिकारिक रूपमा जे कदम चाले त्यसमा कुनै मुद्दा चलाउन नसकिने निर्णय गर्‍यो।

यसैबीच, पार्टीमा उम्मेदवारीको लडाइँ जितिसकेपछि अदालतबाहिर ट्रम्पको चुनावी अभियान तिब्र गतिमा बढिरहेको थियो । जुनमा ट्रम्पसँगको चुनावी बहसमा बाइडेनले अड्किँदै जवाफ दिँदा डेमोक्र्याटिक पार्टी भित्र डर फैलियो।

ट्रम्पको अप्रुभल रेटिङले लगातार नयाँ उचाइहरू छुँदै थिए र उनले बाइडेन भन्दा अग्रता हासिल गरिरहेको देखियो ।

जुलाईमा पेन्सिल्भेनियामा एक व्यक्तिको गोलीबाट मुस्किलले जोगिएको एक दिन पछि ट्रम्प आफ्ना समर्थकहरूको कोलाहलको बीचमा मिलवाकीमा रिपब्लिकन पार्टीको राष्ट्रिय सम्मेलनमा विजेताको रूपमा आइपुगे।

मेरिडिथ म्याकग्राका अनुसार, “त्यस अधिवेशनमा हामीले रिपब्लिकन पार्टी पूर्ण रूपमा एकजुट भएको देख्यौं। तिनीहरू धेरै विश्वस्त थिए।”

टेस्लाका प्रमुख र विश्वकै धनी व्यक्ति एलन मस्कले सार्वजनिक रूपमा ट्रम्पलाई समर्थन गर्ने घोषणा गरे र निकट प्रतिस्पर्धामा रहेका राज्यहरूमा ट्रम्पको समर्थनमा कोष जुटाउन ठूलो अभियान चलाउन थाले।

त्यसबेला यस्तो लाग्थ्यो – जनवरी ६ को रसातलबाट ट्रम्प अमेरिकी शक्तिको शीर्षमा फर्कने लगभग निश्चित थियो।

ट्रम्पको अभियानले पहिले रोन डिसेन्टिस र अन्य रिपब्लिकन पार्टीका उम्मेदवारहरूलाई हराएको थियो र अब उनी बाइडेन र डेमोक्र्याटिक पार्टीलाई हराउन तयार देखिन्थे।

तर, ट्रम्पले औपचारिक रूपमा रिपब्लिकन पार्टीको उम्मेदवारी स्वीकार गरेको तीन दिनपछि बाइडेन राष्ट्रपति चुनावको मैदानबाट पछि हटेका थिए र उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसलाई आफ्नो समर्थन घोषणा गरे।

केही हप्ता भित्र ह्यारिसले आफ्नो पार्टीलाई आफ्नो पछाडि एकजुट गरिन् र डेमोक्र्याटिक पार्टीका समर्थकहरूमा नयाँ उत्साह जगाइन् ।

निकट प्रतिस्पर्धा भएका धेरै राज्यहरूमा उनी ट्रम्पभन्दा अगाडि देखिन्थिन् । सेप्टेम्बरमा कमला ह्यारिससँग टिभी बहसमा ट्रम्पको प्रदर्शन निराशाजनक थियो।

यसबाहेक ट्रम्पलाई नयाँ प्रतिद्वन्द्वीका अनुसार आफ्नो चुनावी अभियानलाई नयाँ दिशा दिन पनि गाह्रो भइरहेको थियो । किनभने कमला ह्यारिसका बल र कमजोरीहरू पक्कै पनि बाइडेनभन्दा फरक थिए ।

ब्रायन सेचिकले भने, “कमल ह्यारिस चुनावी मैदानमा नआएसम्म ट्रम्पका लागि कुनै महत्वपूर्ण चुनौती देखिएको थिएन। त्यतिबेलासम्म सबै कुरा ट्रम्पको चुनावी अभियानको सफलताको झलक थियो ।”

चुनावको दिन नजिकिंदै जाँदा ट्रम्पको अग्रता घट्दै गइरहेको थियो र ट्रम्पले अगाडि के गर्ने भनेर सोच्न नसकेको जस्तो देखिन्थ्यो।

राष्ट्रपतिको चुनावको दौड यो वर्षको सुरुमा जस्तै फेरि त्यही चरणमा पुगेको थियो, जसमा कुनै पनि उम्मेदवारले जित्न सक्छ। ट्रम्पको चुनावी अभियान जो बाइडेनको उमेर र कमजोरीलाई खिल्ली उडाउने कुरामा केन्द्रित थियो।

अब भने ट्रम्पले आफ्नो बढ्दो उमेरको बारेका सफाइ दिनुपरेको थियो किनभने उनको क्षमता र चपलतालाई नजिकबाट निगरानी गरिएको थियो।

मेरिडिथ म्याकग्राले भने, “ट्रम्पको वरिपरि एकदमै व्यावसायिक र व्यवस्थित चुनावी अभियान चलाउन सकिन्छ। तर अन्त्यमा उनले आफूले चाहेको काम गर्नेछन् र आफूले चाहेअनुसार गर्नेछन्।”

यसमा ट्रम्पले बारम्बार सार्वजनिक रूपमा भन्ने गरेको आफूले २०२० को चुनाव नहारेको दाबी पनि समावेश छ। आफ्ना सभाहरूमा उनी खोक्रो भनाइमा बढी केन्द्रित हुन्थे । ट्रम्पले अन्तिम समयमा धेरै पटक मिडियासँगको आफ्नो कार्यक्रम रद्द गरे, जसका कारण धेरैले ट्रम्प थकित भएको बताएका थिए।

ट्रम्प चार दशकभन्दा बढी समयदेखि सार्वजनिक जीवनमा छन्। उनी थाकेका छैनन् जस्तो लाग्थ्यो। तर, राष्ट्रपतिको रूपमा उनको कार्यकालको चार वर्षलाई अगाडि राखेर हेर्दा ट्रम्प थकित र कमजोर देखिन थालेका छन् कि भनेर प्रश्न पनि उठेका थिए ।

राजनीतिमा ट्रम्पको यो बलियो पुनरागमन उनको ठूलो उपलब्धि हो । उनी ह्वाइट हाउसमा राष्ट्रपतिको रूपमा प्रवेश गर्नेछन् जसले कानुनी, राजनीतिक र स्व-निर्मित अवरोधहरू पार गरेका छन् जुन यसअघिका केही राष्ट्रपतिहरूले मात्र सामना गरेका थिए।

आफ्नो हातमा सत्ताको लगाम र फेरि मतदाताहरूको सामना गर्ने डरबाट मुक्त भएपछि ट्रम्पले ती कानुनी अवरोधहरूलाई सजिलै हटाउन सक्षम हुनेछन्।

आफ्नो पहिलो कार्यकालको विपरीत ट्रम्प सल्लाहकारहरू र अधिकारीहरूसँग व्हाइट हाउसमा प्रवेश गर्नेछन् जो पूर्ण रूपमा उनीप्रति वफादार हुनेछन्।

यदि उनले केन्द्रीय प्रशासनलाई नाटकीय रूपमा पुनर्गठन गर्ने आफ्नो सोच कार्यान्वयन गरे भने अमेरिकाका धेरै निजामती सेवा कर्मचारीहरूलाई राजनीतिक समर्थकहरूले प्रतिस्थापन गर्नेछन्।

अमेरिकी कांग्रेसमा रिपब्लिकन पार्टीको वर्चस्व नभए पनि उनले राष्ट्रपतिको विद्यमान शक्तिलाई आप्रवासीमाथि नयाँ प्रतिबन्ध लगाउन र हजारौं कागजातविहीन आप्रवासीहरूलाई देशबाट निकाल्न प्रयोग गर्न सक्छन्।

यसबाहेक ट्रम्प राष्ट्रपति भएमा उनले अमेरिकी नागरिकको रोजगारी सुरक्षित हुने गरी व्यापारिक कर लगाउन सक्छन् । तर, यसले आयातित सामानको मूल्य बढाउन सक्छ ।

डेमोक्र्याटिक पार्टीका नेताहरूले ट्रम्प फेरि सत्तामा आएपछि उनको कार्यकाल ‘अनियन्त्रित’ हुने र ट्रम्पलाई धेरै खतरनाक प्रस्तावहरू कार्यान्वयन गर्नबाट रोक्न नसकिने चेतावनी दिएका छन्।

योसँगै ट्रम्पको छविमा रंगिएको रिपब्लिकन पार्टीले पहिलो कार्यकालमा भोग्नुपरेको यस्तो आन्तरिक प्रतिरोध बिना नै ट्रम्पले आफ्नो एजेन्डालाई अझ प्रभावकारी ढंगले कार्यान्वयन गर्न सक्ने आशा राखेको छ ।

ब्रायन सेचिक भन्छन्, “डोनाल्ड ट्रम्पले आर्थिक र सामाजिक मुद्दाबाट रिपब्लिकन पार्टीलाई आफ्नो नामको लोकतन्त्रको शक्तिशाली राजनीतिक संस्थामा परिणत गरेका छन्। यो रिपब्लिकन पार्टी भित्रको मौलिक परिवर्तन हो।

यस पटक राष्ट्रपति बनेपछि ट्रम्पले अमेरिकी सरकारलाई यसरी मौलिक रूपमा परिवर्तन गर्नेछन् कि यसले अमेरिकाका धेरै भावी पुस्ताहरूलाई असर गर्न सक्छ।