काठमाडौं । भारतको सर्वोच्च अदालतले जेट एयरवेज कम्पनीलाई आफ्नो सम्पत्ति लिक्विडेशन वा बिक्री गर्न आदेश दिएको थियो। सर्वोच्च अदालतले एनसीएलएटीको निर्णयलाई खारेज गर्दै एसबीआई र अन्य ऋणदाताहरूको पक्षमा फैसला सुनाएको हो । अब सर्वोच्च अदालतको यो फैसलापछि जेट एयरवेज पूरै बन्द हुनेछ ।

पञ्जाबको संगरुरमा एक साधारण परिवारबाट आएका नरेश गोयलले जेट एयरवेज सुरु गरेका थिए। नरेश गोयलले आफ्नो काकाको ट्राभल एजेन्सीमा क्यासियरको रूपमा काम गर्नेदेखि देशको सफल एयरलाइन स्थापना गर्नेसम्मको यात्रा गरे। उनले पटियालाको कलेजमा कमर्स पढेका थिए । त्यसपछि मात्रै उनले ट्राभल एजेन्टको रुपमा काम गर्न थाले ।

जेट एयरवेज १९९३ मा एयर ट्याक्सी सेवा अपरेटरको रूपमा सुरु भयो र छिट्टै उच्च श्रेणीको अन्तर्राष्ट्रिय सेवाहरू प्रदान गर्ने भारतको सबैभन्दा ठूलो एयरलाइन बन्यो। यो कुवेत एयरवेज र गल्फ एयर संग २० प्रतिशत इक्विटी साझेदारीसहित सुरु भयो । यसको विदेशी सञ्चालन चेन्नई-कोलम्बो मार्गमा २००४ मा सुरु भयो।

यसका १२० भन्दा बढी विमानहरू, लगभग १३ सय पाइलटहरू र कुल लगभग २० हजार कर्मचारीहरू थिए। यसको सफल आईपीओ २००५ मा आयो। धेरै पर्यवेक्षकहरूले जेट एयरवेजमा संकट सन् २००७ मा आएको तर्क गर्छन्। जसको सुरुवात गोयलले प्रतिद्वन्द्वी एयर सहारालाई १,४५० करोडमा किनेपछि भको थियो।

गोयलले किंगफिशर एयरलाइन्स र कम लागतको वाहक एयर डेक्कन, इन्डिगो र स्पाइसजेटसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सहारालाई किनेका थिए, तर सम्झौताले प्रतिस्पर्धालाई प्रभावकारी रूपमा अगाडि बढाउन थप पैसा खर्च गर्ने जेटको क्षमतालाई सीमित गर्यो। जेटले विमान अर्डर दिएर बाँकी रहेको आईपीओको पैसा मात्रै खेर गयो ।

किंगफिसरले सन् २०१२ मा सञ्चालन बन्द गरेको थियो। इन्डिगोले चुपचाप जेटलाई आफ्नो शीर्ष स्थानबाट हटायो। तयही क्रममा गोयलले १० वाइड बडी एयरबस ए३३० र बोइङ ७७७ विमानको मिश्रित फ्लीट खरिद गर्ने निर्णय गरे। यसलाई महल जस्तै डिजाइन गरिएको थियो र ४०० को सट्टा ३०८ सिट बनाइएको थियो। जसको परिणामस्वरूप लागत पनि बढ्यो ।

सन् २००८ देखि जेटले टर्किस एयरलाइन्स, ओमान एयर, थाई एयरवेज, गल्फ एयर र इतिहाद जस्ता कम्पनीहरूलाई आफ्नो वाइड-बडीको ७०% सम्म भाडामा दिनुपर्ने थियो। बिस्तारै, एयरलाइन्समा ऋण यति बढ्यो कि आर्थिक संकटका कारण अप्रिल २०१९ मा बन्द भयो। उसको पैसा सकियो र ऋण तिर्न सकेन। कर्मचारीलाई तलब दिन समेत पैसा थिएन । यस अवधिमा २० हजार भन्दा बढीले रोजगारी गुमाएका छन्।

कम्पनी सन् २०१९ मा बढ्दो संकटका कारण बन्द भयो । त्यतिबेला जेट एयरवेजको ऋण ७,५०० करोड नाघेको थियो। त्यसपछि, एसबीआई र अन्य ऋणदाताहरू एयरलाइन विरुद्ध बैंकरप्ट कार्यवाहीको लागि एनसीएलटी गए। त्यसपछि केही जस्ता लगानीकर्ताहरूले चासो देखाए र २०२१ मा एनसीएनटीको स्वीकृति प्राप्त गरेर पुनरुत्थान योजना अगाडि बढाए। तर, यो योजना पनि सफल हुन सकेन । अब सर्वोच्च अदालतको फैसलासँगै जेट एयरवेजको सम्पत्ति बेच्न आदेश दिइएको छ । शेयर बजारमा पनि यसको कारोबार रोकिएको छ ।