काठमाडौं । पञ्जाब कंग्रेसका पूर्व अध्यक्ष नवजोत सिंह सिद्धुले बिहीबार आफ्नी पत्नी नवजोत कौर सिद्धु क्यान्सरबाट मुक्त भएको घोषणा गरेका छन् ।

आफ्नो अमृतसरस्थित निवासमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सिद्धुले यस्तो दाबी गरेका हुन् । सिद्धुले आफ्नी श्रीमतीले आफ्नो आहारमा केही कुरा समावेश गरेर स्टेज ४ को क्यान्सरलाई जितेको बताए ।

सिद्धुले आफ्नी श्रीमतीको आहारमा कागती पानी, काँचो बेसार, एप्पल सिडर भिनेगर, नीमको पात, तुलसी, फर्सी, अनार, अमला, चुकन्दर र ओखर जस्ता चीजहरू समावेश गरेकाले उनी स्वस्थ भएको बताए।

तर टाटा मेमोरियल अस्पतालका क्यान्सर विशेषज्ञ चिकित्सकहरूले यो दाबीसँग असहमति जनाएका छन् । उनीहरूले एक पत्र जारी गर्दै सिद्धूका यी भनाइहरूलाई समर्थन गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण नभएको बताए।

नवजोत सिंह सिद्धुको दावीपछि काँचो बेसार, कागती पानी र नीमको पातले क्यान्सर निको हुन्छ ? भन्ने प्रशन उठेको छ ।

टाटा मेमोरियल अस्पतालका बहालवाला २६२ क्यान्सर विशेषज्ञहरू र पूर्व क्यान्सर विशेषज्ञहरूका अनुसार यो प्रश्नको जवाफ हो – निको हुँदैन । यी डाक्टरहरूले एक विज्ञप्ति जारी गरेका छन् ।

जसमा उनीहरूले लेखेका छन्, ‘सोसल मिडियामा एउटा भिडियो भाइरल भइरहेको छ । यसमा एक पूर्व क्रिकेटरले आफ्नी श्रीमतीको क्यान्सरको उपचारको बारेमा कुरा गरिरहेका छन् ।’

“भिडियोका केही भागहरूका अनुसार, बेसार र नीमको प्रयोगले उनकी श्रीमतीको “निको नहुने” क्यान्सर निको पार्न मद्दत गर्‍यो। यी कथनहरूलाई समर्थन गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन।”

“हामी मानिसहरूलाई अप्रमाणित उपचार विधि नपछ्याउन र आफ्नो उपचारमा ढिलाइ नगर्न अपील गर्दछौं। बरु, यदि कसैलाई आफ्नो शरीरमा क्यान्सरको कुनै लक्षण देखिएमा डाक्टरसँग परामर्श लिनुपर्छ। र यो सल्लाह क्यान्सर विशेषज्ञबाट लिनुपर्छ।”

नवजोत सिंह सिद्धुकी पत्नी नवजोत कौर सिद्धु पनि डाक्टर हुन् । र उनले पंजाब स्वास्थ्य विभागमा काम गरेकी छिन्।

क्यान्सर विशेषज्ञ डा कनुप्रिया भाटिया पञ्जाबको लुधियानाको मोहन दाइ ओसवाल अस्पतालमा मेडिकल ओंकोलोजिस्टको रूपमा काम गरिरहेकी छिन्।

उनले भनिन्, “मेरो क्लिनिकमा आउनेमा कम्तीमा ३०-४० प्रतिशत मानिस लामो समयदेखि क्यान्सरबाट पीडित छन्, तर उपचारका लागि जडिबुटीमा निर्भर छन्।”

उनले भनिन्, ‘आज पनि देशको ठूलो वर्ग शिक्षित नभएका कारण बिरामीले चिकित्सकको सल्लाहको सट्टा जडीबुटीको सहारा लिने गरेका छन् ।’

“उनीहरूले सामाजिक सञ्जालमा देखेका कुरा तुरुन्तै विश्वास गर्छन् र आफैं उपचार गर्ने प्रयास गर्छन्। यो धेरै हानिकारक हुन सक्छ। क्यान्सर निको त हुन्छ, यदि यो सही समयमा उपचार गरियो भने मात्रै।”

डा. कनुप्रिया भाटिया भन्छिन्, “कसैको शरीरमा क्यान्सरको लक्षण देखेमा तुरुन्तै डाक्टरसँग परामर्श लिनुपर्छ, सामाजिक सञ्जालमा देखेपछि डाइट सुरु गरेर आफैं उपचार गर्न थाल्ने हो भने समयमै डाक्टरको सल्लाह नपाएका कारण सही समयमा डाक्टरले उपचार सुरु नगर्दा क्यान्सर यस्तो अवस्थामा पुग्छ जहाँ उपचार गर्न गाह्रो हुन्छ ।”

खानपान र जीवनशैली परिवर्तन गरेर मात्र क्यान्सर निको नहुने स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् । तर, उचित खाने बानी क्यान्सर उपचारको एक महत्वपूर्ण भाग हो।

डा. जसबीर औलख पंजाब स्वास्थ्य विभागका उपनिर्देशक हुन्।

उनी भन्छन्, ‘हाम्रो खाने बानी एकदमै खराब भएको छ । भिडियोमा उल्लेख गरिएका कुराहरू गलत होइनन्, तर केही वर्ष पछाडि फर्केर हेर्दा हामीले यी चीजहरू सामान्य रूपमा खान्थ्यौं।’

डा. औलख भन्छन्, “पहिलेका जमानामा मानिसहरूले सूर्यास्तपछि खाना खाँदैनथे र बिहान १० बजेतिर पहिलो खाना खान्थे, जसलाई अहिले अन्तरिम उपवास भनिन्छ।”

‘यी सबै चीजहरू स्वास्थ्यका लागि राम्रो छन्। तर यसले क्यान्सर निको हुन्छ भन्नु गलत हुनेछ।”

डाक्टर कनुप्रिया भाटियाले पाँच प्रतिशतभन्दा कममा मात्रै क्यान्सरको कारण पत्ता लगाउन सकिने बताएकी छन् ।

“क्यान्सरको कारण सामान्यतया थाहा हुँदैन,” उनले भनिन् ।

“तर, हालैका धेरै अध्ययनहरूले देखाएअनुसार क्यान्सर हाम्रो ‘आमाशयको स्वास्थ्य’ को कारणले हुन्छ। रक्सी पिउने बानी क्यान्सरको प्रमुख कारण हुन सक्छ।”

डा कनुप्रिया भाटियाका अनुसार ‘क्यान्सरको उपचारको मात्रै कुरा गर्ने हो भने यसलाई चार भागमा बाँडिएको छ । पहिलो शल्यक्रिया हो। दोस्रो केमोथेरापी हो। तेस्रो विकिरण र चौथो इम्युनोथेरापी हो। चारै उपचार विधिको मेरुदण्ड भनेको राम्रो खाने बानी हो।”

उनी भन्छिन्, “तर, यो आहार डाक्टर वा क्यान्सर विशेषज्ञले मात्र दिनुपर्छ भन्ने महत्त्वपूर्ण छ। ओन्कोलोजी पढ्दा हामीलाई उपचारमा आवश्यक राम्रो आहारको बारेमा सिकाइन्छ।”

“त्यसैले सामाजिक सञ्जालमा आउने जानकारीबाट बिरामीलाई प्रभावित नगर्न अपिल गरिएको छ। आफैँ केही पनि खान र पिउन सुरु नगर्नुहोस्। यो हानिकारक हुन सक्छ।”