काठमाडौं। लेबनानमा इरान समर्थित सशस्त्र समूह हिजबुल्लाह र इजरायलबीच नोभेम्बर २७ मा भएको युद्धविराम सम्झौताको मध्यपूर्वका सञ्चारमाध्यममा धेरै चर्चा भइरहेको छ। इजरायल र हिजबुल्लाहबीच एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि युद्ध चलिरहेको थियो ।

जब इजरायलले अक्टोबर २०२३ मा गाजामा आक्रमण सुरु गर्यो, हिजबुल्लाहले लेबनान भित्रबाट इजरायलमा रकेट प्रहार गर्न थाल्यो। हिजबुल्लाहले हमासलाई खुलेर समर्थन गर्दै आएको थियो ।

इजरायलको अङ्ग्रेजी भाषाको अखबार हारेट्जका स्तम्भकार रविट हेचले लेखे, “हमास र हिजबुल्लाहबीचको सम्बन्ध तोड्नु इजरायलको विजय हो। इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले यसका लागि आफूलाई स्याबासी दिन सक्छन् ।”

नोभेम्बर २६ मा यो सम्झौताको घोषणा गर्दै नेतान्याहुले भनेका थिए, “लेबनानमा भएको यो सम्झौतापछि हमास एक्लो भएको छ। हिजबुल्लाहलाई अब सम्पूर्ण मुद्दाबाट हटाइएको छ र हमास यस युद्धमा एक्लै बाँकी छ।”

इजरायली मिडियामा के भनिँदैछ ?

इजरायली सञ्चारमाध्यममा भनिएको छ – ‘हिजबुल्लाह अहिले कमजोर भएको छ र यसलाई बलियो बन्न समय लाग्ने छ । र, इजरायलले मौका दियो भने मात्र हिजबुल्लाहले पुनः शक्ति आर्जन गर्न सक्छ।’

इजरायलको वाल्ला समाचार वेबसाइटका लागि कूटनीतिक संवाददाता बराक रविदले लेखे, “यो हिजबुल्लाहको लागि रणनीतिक पराजय होइन, तर यो उत्तरी सिमानामा भएको युद्धमा इजरायलको जित हो। हिजबुल्लाह नष्ट भएको छैन तर नाटकीय रूपमा कमजोर भएको छ।”

तर, लेबनानसँगको सिमानामा बसोबास गर्ने इजरायलीहरूले भने हिजबुल्लाहले बिस्तारै आफूलाई पुनर्स्थापित गर्ने बताउँछन्। लेबनानको सिमानामा रहेको इजरायली सहर किरियत शमोनाका मेयरले दक्षिणपन्थी अखबार इजराइल हायोममा एउटा स्तम्भ लेखेका छन्।

यस स्तम्भमा उनले लेखेका छन्, ‘यो युद्धविराम लागू हुनेमा मलाई शंका छ । इजरायली सेनाले दक्षिणी लेबनानमा बफर जोन बनाउनु पर्छ।’

लेबनानको सीमावर्ती क्षेत्रमा बसोबास गर्ने इजरायलीहरूले हिजबुल्लाहले दक्षिणी लेबनानका गाउँहरूमा आफ्नो जरा पुन: स्थापना गर्ने बताएका छन्।

हिजबुल्लाहसँगको सम्झौतापछि गाजामा जारी युद्ध र इजरायली बन्धकहरूको बारेमा पनि प्रश्न उठिरहेको छ ।

लेबनानमा युद्धबिराम हुँदा गाजामा किन भएन ?

सिमा काडमोनले येडियोट ह्रोनोटमा आफ्नो स्तम्भमा लेखेका छन् “नेतन्याहुले उनले लेबनानमा जे गरिरहेका छन् त्यो गाजामा गर्न नसक्नुको कारण इजरायलका जनतालाई व्याख्या गर्न असफल भएका छन् ।”

“उत्तर यो हो – उनी यस्तो गर्न चाहँदैनन् । नेतान्याहुले गाजाको सट्टा लेबनानलाई प्राथमिकता दिइरहेका छन्। उनले हमास भन्दा हिजबुल्लाहलाई प्राथमिकता दिइरहेका छन् र उनले बन्धकहरूको रिहाईलाई भन्दा आफ्नो सत्तालाई प्राथमिकता दिइरहेका छन्।”

हारेट्जले आफ्नो सम्पादकीयमा लेखेको छ – “नेतन्याहुले हमासको एक्लोपनको फाइदा उठाएर गाजामा पनि त्यस्तै सम्झौता गर्नुपर्छ ताकि बन्धकहरूलाई मुक्त गर्न सकियोस् ।”

अर्कोतर्फ, हिजबुल्लाह समर्थित मिडियाले यो सम्झौतालाई विजयको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्।

“यो लेबनानको जित हो,” अल-मनारको वेबसाइटमा प्रकाशित रिपोर्टमा भनिएको छ “इजरायली सेनाले ठूलो क्षति बेहोरेको छ। दक्षिणी लेबनानको रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण सहर खियाममा इजरायली कब्जा असफल भयो।”

“इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले आफ्नो भाषणमा युद्धविरामको घोषणा गरेका थिए । यसले इजरायली सेना कत्तिको लाचार भएको छ भन्ने देखाउँछ। इजरायली सेनाले युद्धको मैदानमा विजय हासिल गर्न नसक्ने महसुस हुन थालिसकेको थियो ।”

हिजबुल्लाह समर्थित अल-अखबार दैनिकले पनि यस्तै लाइन लेखेको छ। यो दैनिकको पहिलो पृष्ठको हेडलाइन छ– अटल विजय ।

यसमा भनिएको छ, “हाम्रो शत्रुले सक्दो गरे। यो द्वन्द्व २००६ को त्यो युद्ध जस्तै समाप्त भयो, जुन युद्ध संयुक्त राष्ट्र संघको प्रस्ताव १७०१ मा समाप्त भएको थियो र त्यसमा पनि सबै प्रावधानहरू अहिलेको जस्तै थिए।”

हिजबुल्लाहको वेबसाइट अल-अहेदले लेख्यो, “युद्धविराम त्यतिबेला लागू भयो जब दुश्मनले कठिनाइहरूको सामना गर्न थालेको थियो। इजरायलले यहाँ प्रतिरोध अनुभव गरेको हुनुपर्छ। हिजबुल्लाहले पाठ सिकाएको छ। इजरायलले हासिल गर्न चाहेको लक्ष्य हासिल गर्न सकेन, तर हामीले जितेका छौं। इजरायलको कमजोरी र क्रूरता दुवै उजागर भएको छ।”

इरानको अंग्रेजी अखबार तेहरान टाइम्सले हिजबुल्लाह प्रमुख सैयद हसन नसरल्लाहका छोरा सैयद मोहम्मद मेहदीको भिडियो शेयर गरेको छ । मेहदीले युद्धविरामलाई हिजबुल्लाहको विजय भनेका छन्।

युद्धविरामको बारेमा मेहदीले भने, “यो हाम्रो साहस र समर्पणको जीत हो। तिनीहरूले हाम्रो घरहरू भत्काए र मानिसहरू मारे तर अन्ततः हामीले जित्यौं।”

इरानको कमजोरी ?

अर्कोतर्फ, धेरैले यो युद्धविराम सम्झौतालाई इरानको कमजोरीसँग जोडिरहेका छन्। भारतका लागि पाकिस्तानका पूर्व उच्चायुक्त अब्दुल बासितले यो सम्झौताले इरान अब सामना गर्ने मुडमा नभएको तर रक्षात्मक बनेको देखाएको विश्वास गर्छन्।

“ट्रम्पको आगमन पछि इरान अब रक्षात्मक भएको छ,” अब्दुल बासितले युट्युबमा पोस्ट गरेको भिडियोमा भने। “इरान आफैले हिजबुल्लाहलाई युद्धविराम तर्फ अघि बढ्न आग्रह गरेको हुनुपर्छ। यसअघि इजरायलले गाजामा आक्रमण बन्द गरे मात्र युद्धविरामको कुरा गर्ने हिजबुल्लाहको अडान थियो ।”

“तर अहिले चीजहरू द्रुत रूपमा परिवर्तन हुँदैछन्। इरान पनि ट्रम्प आउनुअघि हिजबुल्लाहलाई अलग राख्न चाहन्छ। इरान अहिले ट्रम्पसँग भिड्न चाहँदैन। यस्तो अवस्थामा युरोपसँगको सम्बन्ध सुधार्नका लागि उसले युद्धविराम अगाडि बढायो । अमेरिका इरानमा सरकार परिवर्तन गरी आणविक कार्यक्रम रोक्न चाहन्छ । तर इरान अझै पनि ट्रम्पलाई उक्साउन र त्यसो गर्नबाट रोक्न चाहन्छ।”

अब्दुल बासित भन्छन्, ‘अहिले रुस युक्रेनसँग युद्धमा जुटेको छ । रुस पनि पश्चिमी प्रतिबन्धका कारण आर्थिक रूपमा कमजोर भएको छ । इरानमा चीनको अर्बौं डलरको लगानी छ । इरानले न रुसबाट सहयोग लिन सक्छ न त चीनले इरानलाई कुनै युद्धमा फसाउन चाहन्छ । चीनले पनि कसैलाई सैन्य सहयोग गर्दैन। यस्तो अवस्थामा इरानसँग ट्रम्पलाई लिएर सतर्क हुनुको विकल्प छैन ।’