वासिङ्टन। अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाको पार्कर सोलार प्रोब अन्तरिक्ष यान मंगलबार (डिसेम्बर २४) मा सूर्यको सबैभन्दा नजिक पुगेको छ ।

नासाका अनु्सार मंगलबार सूर्यको सतहबाट ३.८ मिलियन माइल मात्र टाढा भएको छ, जुनबेला पार्कर सोलारको गति ४३ हजार माइल प्रति घण्टाको थियो । विज्ञहरूले यसलाई सूर्य छुनु जस्तै भनेका छन्।

यस मिशनको उद्देश्य सूर्यको बारेमा जानकारी सङ्कलन गर्नु हो। यसले पृथ्वीमा जीवनको उत्पत्ति र ब्रह्माण्डमा अन्यत्र जीवनको सम्भावना बुझ्न मद्दत गर्न सक्छ। यो मिसनले अन्तरिक्ष यात्रीहरू र उपग्रहहरूलाई असर गर्न सक्ने सौर्य आँधीहरूको भविष्यवाणी गर्न पनि सहयोगी हुनेछ।

बिजनेस इनसाइडरको रिपोर्टका अनुसार नासाले पार्कर सोलार प्रोबलाई सन २०१८ मा प्रक्षेपण गरेकको थियो । र, यसले अहिलेसम्म सूर्यको २१ पटक परिक्रमा गरिसकेको छ । अब ६ वर्षपछि डिसेम्बर २४ को सबैभन्दा विशेष दिन भएको हो । यस दिन अन्तरिक्ष यान सूर्यको नजिक पुग्ने कुनै पनि मानव निर्मित वस्तु भएको छ ।

जसअनुसार यो सूर्यको सतहबाट ३.८ मिलियन माइल टाढा मात्रै हुनेछ। यो पृथ्वीबाट धेरै टाढा लाग्न सक्छ तर यो अन्तरिक्ष मापनमा भने धेरै नजिक हो । यसलाई यसरी सोच्नुहोस्य, दि पृथ्वी र सूर्य फुटबल मैदानको दुई छेउमा थिए भने पार्कर सोलार प्रोबको अबस्थिति सूर्यतर्फ ४–यार्ड लाइन बराबरमा रहेको मानिनेछ ।

यो मिशन किन विशेष ?

नासाको विज्ञान मिशन निर्देशनालयको हेलियोफिजिक्स डिभिजनका निर्देशक जो वेस्टलेक भन्छन्, ‘यतिखेर पार्कर सोलार प्रोब सूर्यको ४– यार्ड लाइनमा छ। यो यति नजिक छ कि यो वास्तवमा सूर्यको माथिल्लो वायुमण्डलमा छ। हामी वास्तवमा एक मिसनसँग पहिलो पटक सूर्यलाई छोएका छौं ।’

उनका अनुसार सूर्यको नजिक पुगेको यस यानले १८०० डिग्री फरेनहाइटको तापक्रमको सामना गरेको थियो । वेस्टलेक भन्छन्, ‘यो चिन्ताको विषय होइन किनभने अन्तरिक्ष यानले २५ हजार डिग्री फरेनहाइट भन्दा बढी तापक्रम सामना गर्न सक्छ।’

नासाका प्रवक्ताले सूर्यसँग अन्तरिक्ष यानको यो नजिकको भेट वर्षौंको योजनाको परिणाम हो र यसको विशेष डिजाइनका कारण सम्भव भएको बताए। सानो कार आकारको पार्कर सोलार प्रोब बिस्तारै सूर्यको नजिक हुँदैछ।

सेप्टेम्बर २०२० मा यो सूर्यको सतहबाट ८.४ मिलियन माइलको दूरीमा थियो। सेप्टेम्बर २०२३ सम्म यो ४.५ मिलियन माइल भित्र पुग्यो। यस पछि २४ डिसेम्बर २०२४ मा सबैभन्दा नजिक पुगेको हो।

वैज्ञानिकहरूले पार्कर सोलार प्रोबको निकट कक्षमा सूर्यमा ठूलो विस्फोट भएको बताएका छन्। विज्ञहरूले यसलाई सौर्य ज्वालाहरू र विस्फोटहरू अध्ययन गर्ने राम्रो अवसरका रूपमा लिएका छन्। पार्कर सोलार प्रोबले यति धेरै डाटा सङ्कलन गरेको छ कि यसको अध्ययन गर्न दशकौं लाग्नेछ। यो मिसन २०२५ मा अझ नजिकवाट दुई चक्कर पूरा गर्न सक्षम छ ।

जब कुनै अन्तरिक्ष यान सूर्यको यति नजिक हुन्छ, पृथ्वीसँगको सञ्चार हराउँछ। संचार फिर्ता स्थापित गर्न पर्याप्त टाढा नपुग्दासम्म यो आफ्नै मा उडान जारी रहेको हुन्छ। नासाले पछिल्लो पटक डिसेम्बर २२ मा पार्कर सोलार प्रोबलाई सम्पर्क गरेको थियो। नासाले बिहीबार र शुक्रबार राति फेरि सम्पर्क हुने आशा गरेको छ।