मानिसको जीवन यात्रामा भेटिएका हरेक व्यक्ति एउटा–एउटा अध्याय हुन्। ती अध्यायहरूमा लेखिएका शब्दहरू, ती शब्दहरूले कोरेका चित्रहरू, ती चित्रहरूले जगाएका भावनाहरू सबै मिलेर जीवनलाई रंगीन बनाउँछन्।

जब हामी कुनै विशेष व्यक्तिलाई सम्झिँन्छौं, त्यतिबेला हाम्रो मनमा ती अध्यायहरू पल्टिन थाल्छन्। ती अध्यायहरूमा लेखिएका शब्दहरू, ती शब्दहरूले कोरेका चित्रहरू, ती चित्रहरूले जगाएका भावनाहरू- सबै एकैपटक उर्लिएर आउँछन्, जस्तै कुनै बाँध फुटेर आएको बाढी।

यादहरू हुन्, जसले हामीलाई हाम्रो अतीतसँग जोड्छन्। ती यादहरूमा हामीले हाँसेका क्षणहरू, रुँगेका क्षणहरू, सँगै बिताएका रमाइला पलहरू सबै समेटिएका हुन्छन्। ती यादहरूले हामीलाई खुसी बनाउँछन्, कहिलेकाहीँ दुःखी पनि बनाउँछन्।

परन्तु जस्तोसुकै भावना जगाए पनि, ती यादहरू हाम्रो जीवनको अभिन्न अङ्ग हुन्। कुनै बेला हामीसँग नजिक भएका, तर अहिले टाढा भएका मानिसहरूलाई सम्झिँदा हाम्रो मनमा एक अनौठो अनूभूति हुन्छ। त्यो अनूभूति शब्दमा बयान गर्न गाह्रो छ।

वास्तवमा त्यो एउटा यस्तो भावना हो, जसले हामीलाई एकातिर खुसी बनाउँछ, अर्कोतिर दुःखी पनि। खुसी यसैले कि हामीले त्यस्ता मानिसहरूलाई कहिल्यै बिर्सन सकेका छैनौँ। दुःखी यसैले कि उनीहरू अहिले हामीसँग छैनन्।

यादहरू हुन्, जसले हामीलाई जीवनको यात्रामा अघि बढ्न प्रेरित गर्छन्। ती यादहरूमा सफलताका साथै असफलताका कथाहरू पनि समेटिएका हुन्छन्। सफलताका कथाहरूले हामीलाई आत्मविश्वास दिन्छन् भने असफलताका कथाहरूले हामीलाई सतर्क बनाउँछन्।

जीवन एक नदी जस्तै हो, जसको प्रवाहले हामीलाई समयको विविध मोडहरूमा पुर्‍याउँछ। यस प्रवाहमा हामी कहिले कोमल स्मृतिका तिरमा रमाउँछौं भने कहिले दुःखका ठूला छालहरूसँग संघर्ष गर्नुपर्छ। स्मृतिहरू जीवनका ती रंगहरू हुन्, जसले हाम्रो अस्तित्वलाई गहिराइ दिन्छन्।

जब म एकान्तमा बस्छु, मनका कुना-कुनाबाट स्मृतिका छालहरू उर्लिन थाल्छन्। बाल्यकालको त्यो सुगन्धित बिहान, आँगनमा उफ्रिँदै खेल्ने क्षणहरू र आमाको ममताको स्पर्श यी सबै यादहरू मेरो मनलाई एउटा अव्यक्त शान्तिको आभास दिन्छन्। ती दिनको सरलता, जहाँ सानो कुराले खुसीको तरङ्ग ल्याउँथ्यो, अहिलेका व्यस्त र तनावपूर्ण जीवनमा विशेष लाग्छ।

युवावस्थामा प्रवेश गरेपछि, जीवनले आफूलाई नयाँ-नयाँ रङहरूमा प्रस्तुत गर्‍यो। साथीभाइहरूसँग बिताएका ती सुनौला क्षणहरू, पहिलो प्रेमको मीठो अनुभूति र जिन्दगीले सिकाएका गहिरा पाठहरू ! ती सबै-सबै सम्झिँदा, एकपटक अतीततिर फर्किँदा मनभित्र अनौठो मिठास फैलिन्छ। यस मिठासभित्र कहिलेकाहीँ पीडाका छालहरू पनि हुन्छन्। तर विगतका दुःख पनि वर्तमानमा याद गर्दा रमाइलै लाग्दोरहेछ।

जीवनको यो नदीमा, दुःखका छालहरू पनि कम छैनन्। समयले प्रियजनलाई छुटाएर लगेका क्षण, पूरा नहुने सपना र विफलताका पीडा मनलाई भासिने ठाउँ बनाउँछन्। यिनै छालहरूले हामीलाई अझ बलियो र परिपक्व बनाउँछन्।

अन्ततः समयको प्रवाहले ती चोटहरूलाई बिस्तारै मलम लगाउँछ। तर तिनका छापहरू कहिल्यै मेटिँदैनन्। यादका छालहरूमा डुब्दै गन्तव्यको पछि लाग्नु नै जिन्दगीको कर्म हो।

स्मृतिमा डुब्नु भनेको केवल पुराना कुराहरूलाई सम्झिनु मात्र होइन। यो त जीवनलाई फेरि एक पटक महसुस गर्ने अवसर हो। ती यादहरूले वर्तमानलाई पुनः उर्जाशील बनाउँछन्। हाम्रो जीवनको अर्थलाई बुझ्न सघाउँछन् र भविष्यप्रतिको हाम्रो दृष्टिकोणलाई स्पष्ट बनाउँछन्।

‘यादका छालहरूमा डुब्दै’ शीर्षक निबन्ध लेखनमा घोत्लिँदै गर्दा धेरै अनुभूतिका ज्वारभाटाहरू उपस्थित हुन्छन्। ती ज्वारभाटाहरू हामी आफैंले बाँच्ने, सिक्ने र बढ्ने प्रक्रियाको प्रतिबिम्ब हो। यी छालहरू कहिल्यै रोकिन्नन्। कहिले हामीलाई हर्षित बनाउँछन्, कहिले भावुक र कहिले साेंचमग्न। तर जीवनलाई अर्थपूर्ण बनाउने यिनै छालहरू हुन्।

तसर्थ, समय-समयमा यी छालहरूमा डुब्नुपर्छ, किनकि स्मृतिको यो महासागरले हाम्रो जीवनलाई अझ उज्यालो र पूर्ण बनाउँछ।

यादहरू हुन्, जसले हामीलाई हाम्रो पहिचान बनाउँछन्। हामी जस्ता छौँ, हामी कसरी बनेका छौँ, यी सबै प्रश्नहरूको जवाफ हाम्रा यादहरूमा लुकेको हुन्छ। हामीले जीवनमा जे जे सिकेका छौँ, जे जे अनुभव गरेका छौँ, ती सबै हाम्रा यादहरूमा सुरक्षित छन्।

अन्त्यमा, यादहरू ती हुन्, जसले हामीलाई मानव बनाउँछन्। यादहरू बिना हामी एउटा रिक्त पात्र जस्तै हुने थियौँ। यादहरूले हामीलाई भावुक बनाउँछन्, हामीलाई संवेदनशील बनाउँछन्, हामीलाई मानव बनाउँछन्। त्यसैले, हामीले हाम्रा यादहरूलाई सधैँ सम्झना गरौँ।