काठमाडौं। गर्भावस्था हरेक महिलाको जीवनको सबैभन्दा खुसीको अनुभूति मध्ये एक हो। गर्भावस्थाको ९ महिनासम्म, महिलाहरूले आफ्नो गर्भमा नयाँ जीवनको विकास गरिरहेका हुन्छन्।

बच्चाले आमाको गर्भमा गर्भधारणदेखि बच्चा बन्ने यात्रा पूरा गर्छ। गर्भावस्थाको समयमा हरेक महिलाको अनुभव फरक हुन्छ। तर, यस समयमा महिलाहरूको मनमा प्रश्नहरू उस्तै रहन्छन्, विशेष गरी गर्भमा रहेको बच्चाको विकासको बारेमा।

बच्चा कति महिनामा पूर्ण रूपमा बन्छ? बच्चाको अंगहरू कुन महिनामा बन्छन्? अथवा आमाको गर्भमा बच्चाको कुन अंग पहिले बन्छ?

यदि तपाईं गर्भावस्थामा आफ्नो गर्भमा भ्रूण कसरी बढ्छ र कहिले र कसरी यसको शरीरका अंगहरू बन्न थाल्छन् भनेर जान्न चाहनुहुन्छ भनेरु त्यसोभए आउनुहोस्, दिल्लीको आनन्द निकेतनमा अवस्थित गायनिकास् एभरी वुमन म्याटरकी वरिष्ठ सल्लाहकार, प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ डा। ९कर्नल० गुञ्जन मल्होत्रा ​​सरीनबाट जानौं

कुन महिनामा भ्रूणको कुन अंग बन्छ?

पहिलो महिनाः गर्भावस्थाको पहिलो महिना अर्थात् १ देखि ४ हप्तामा, तपाईंको अण्डा तपाईंको पार्टनर अर्थात् पुरुषको शुक्रकीटसँग निषेचित हुन्छ। त्यसपछि यो फेलोपियन ट्यूबमा जोडिन्छ र भ्रूण बन्नको लागि थप कोषहरूमा विभाजित हुन्छ र तपाईं गर्भधारण गर्नुहुन्छ।

२ महिनाः गर्भावस्थाको दोस्रो महिनामा, अर्थात् गर्भावस्थाको ५ देखि ८ हप्ताको बीचमा, तपाईं गर्भवती हुने सम्भावना सबैभन्दा बढी हुन्छ। पाँचौं हप्तासम्ममा तपाईंको भ्रूण सिमीको दाना जत्रो हुन्छ। यस हप्तामा भ्रूणको मस्तिष्क र मेरुदण्डको हड्डी बन्न थाल्छ। ६ हप्तामा, तपाईंको भ्रूणले हात र खुट्टाको लागि स–साना प्रोट्रुसनहरू बनाउन थाल्छ। यससँगै कान, आँखा र मुखको संरचना पनि बनाइन्छ। गर्भावस्थाको ८ औं हप्तामा, तपाईंको बच्चा लगभग १३ मिमी देखि १६ मिमी सम्म बढ्छ। दोस्रो महिनाको ८ औं हप्तासम्ममा, भ्रूणको मुटु धड्कन थाल्छ र मस्तिष्क, पेट र आन्द्रा जस्ता शरीरका धेरै महत्त्वपूर्ण अंगहरू विकास हुन थाल्छन्।

यस महिनामा, तपाईंको भ्रूणको नाभी पनि पूर्ण रूपमा विकसित हुन्छ, जसको कारणले गर्दा पर्याप्त मात्रामा अक्सिजन र रगत उसको शरीरमा पुग्न थाल्छ।

गर्भावस्थाको तेस्रो महिनाः गर्भावस्थाको ९ औं देखि १२ औं हप्ता तेस्रो महिनामा पर्छ। यस महिनामा भ्रूणको लिङ्ग बनाइन्छ, जसको माध्यमबाट हामी यो केटा हो कि केटी भनेर निर्धारण गर्न सक्छौं। तेस्रो महिनामा तपाईंको गर्भमा भ्रूण तीव्र गतिमा बढ्छ। १२ हप्ता पूरा भएपछि, भ्रूणका सबै अंगहरू, हड्डीहरू र मांसपेशीहरू बन्छन्, र तिनीहरू सही ठाउँमा हुनु आवश्यक छ। तेस्रो महिनामा भ्रूणको मुटु, रक्तनली, पाचन र मूत्र प्रणालीले काम गर्न थाल्छ। यस्तो अवस्थामा, भ्रूणले गर्भाशयमा एम्नियोटिक तरल पदार्थ पिउन र पिसाब फेर्न थाल्छ।

गर्भ रहेको ४ महिनाः गर्भावस्थाको चौथो महिना अर्थात् १३ देखि १६ हप्तामा, भ्रूणका सबै अंगहरू बन्छन्, जसमा यसको अण्डाशय र अण्डकोष पनि समावेश हुन्छ। चौथो महिनादेखि भ्रूण तपाईंको गर्भ भित्र चल्न थाल्छ, तर यस समयमा तपाईंलाई यो कम महसुस हुन्छ।

५ महिनाको भ्रूणः गर्भावस्थाको पाँचौं महिना महिलाहरूका लागि धेरै विशेष हुन्छ, किनकि यस समयमा धेरै महिलाहरूले आफ्नो गर्भमा रहेको भ्रूणको चाल महसुस गर्न सक्छन्। धेरै महिलाहरू भन्छन् कि पाँचौं महिनामा उनीहरूले गर्भमा चाल महसुस गर्न थाल्छन्, जुन पुतली जस्तै महसुस हुन्छ। यति मात्र होइन, यस अवधिमा भ्रूणको तौल पनि तीव्र गतिमा बढ्छ, जससँगै आँखीभौं, कपाल र साना नङहरू पनि विकास हुन थाल्छन्।

गर्भावस्थाको छैटौं महिनाः गर्भावस्थाको छैटौं महिनामा, विशेष गरी २४ हप्तामा, तपाईंको बच्चा बढ्दै जान्छ र तौल पनि बढ्दै जान्छ। यसबाहेक, भ्रूणको मस्तिष्क र इन्द्रियहरूको पनि विकास हुन्छ। यस महिनामा भ्रूणको जिब्रोमा रहेका स्वाद कोपिलाहरू बढी संवेदनशील हुन्छन्, तिनीहरूको आँखाले प्रकाशमा प्रतिक्रिया दिन्छ र तिनीहरूले गर्भ बाहिर भइरहेका शब्दहरू र आवाजहरू सुन्न सक्छन्।

गर्भावस्थाको सातौं महिनाः गर्भावस्थाको ७ औं हप्ताको अन्त्यमा अर्थात् २८ औं हप्तामा, तपाईंको बच्चाको शरीरका प्रमुख अंगहरू पूर्ण रूपमा विकसित हुन्छन्। उसको फोक्सो हावा सास फेर्न पर्याप्त तयार भइसकेको छ। सातौं महिनामा जन्मेको बच्चा बाँच्ने सम्भावना राम्रो हुन्छ तर उसलाई श्वासप्रश्वासमा समस्या हुन सक्छ। यति मात्र होइन, यस महिनामा जन्मेका बालबालिकाहरूमा अपाङ्गता हुने सम्भावना पनि बढी हुन्छ।

आठौं महिनामा: आठौं महिनामा, भ्रूणका सबै अंगहरू पूर्ण रूपमा विकसित हुन्छन् र राम्ररी काम गरिरहेका हुन्छन्। यस महिनामा भ्रूणको तौल बढ्छ र उसको मस्तिष्कको पनि विकास हुन्छ। यसबाहेक, यो महिनामा भ्रूणको शरीरमा बोसो बन्ने गर्छ। उसको आँखा अब खुल्न थालेको छ, तर उसको दृष्टि अझै कमजोर छ।

गर्भावस्थाको ९ औं महिनाः नवौं महिनामा, भ्रूण आकार र तौलमा पूर्ण रूपमा विकसित हुन्छ, त्यसैले यो आफ्नो खुट्टा छातीतिर कसिलो गरी बाँधेर गर्भ भित्र रहन्छ। तर, यस अवस्थामा पनि, तिनीहरूले आफ्नो चाल ढाँचा परिवर्तन गर्न सक्छन्। नवौं महिनामा भ्रूणको मिर्गौला पूर्ण रूपमा बनिसकेको हुन्छ र तिनीहरूले हरेक दिन लगभग एक लिटर एम्नियोटिक एसिड निल्छन्, जुन तिनीहरूले पछि पिसाबको रूपमा बाहिर निकाल्छन्।

गर्भमा रहेको भ्रूणको विकास पहिलो महिनादेखि नवौं महिनासम्म कुनै न कुनै रूपमा हुन्छ। यद्यपि, गर्भावस्थाको पहिलो तीन महिना बच्चाको शरीरको निर्माणको लागि महत्त्वपूर्ण हुन्छ, जबकि त्यसपछिका महिनाहरू उसको कलेजो, मिर्गौला र मस्तिष्क विकासको लागि महत्त्वपूर्ण हुन्छन्। प्रत्येक महिना भ्रूणको शरीरका अंगहरू थोरै बढ्छन् र आ(आफ्नो गतिविधिहरू गर्छन्।